از سال‌ها پیش تاکنون در مدرسه و دانشگاه، زبان فارسی و نگارش آن یکی از درس‌های اصلی برنامه‌مان بوده است. با توجه به اهمیت درست نویسی محتوای فارسی برای انتقال منظور درست به مخاطب باید دقت داشته باشیم که این بحث را در مطالب و مقالات اینترنتی نیز به درستی به کار بگیریم.
با توجه به فرهنگ غنی چند هزار ساله و ادیبان و شاعرانی که از دیرباز تاکنون برای حفظ این زبان کوشیدند، کشورمان به یکی از مهدهای ادب و فرهنگ و هنر تبدیل‌شده است، پس به‌عنوان یکی از شهروندان این مرزوبوم باید حواسمان به نحوه درست نگارش و ادا کردن این زبان باشد. جدای آن با درست‌نویسی و رعایت نکات نگارش صحیح فارسی می‌توانیم به مخاطب نشان دهیم که در تهیه متن دقت زیادی شده است و برای زمانش که صرف خواندن می‌شود، ارزش قائل شده‌ایم. در ادامه به بررسی گوشه‌ای از نکات مهم و پرتکرار در نگارش درست نویسی محتوای فارسی می‌پردازیم.
استفاده از فعل‌های مناسب در محتوای فارسی
خیلی وقت‌ها پیش‌آمده که به علت عجله یا کمبود مطالعه به‌طور غیر عمد از فعل «می‌باشد» استفاده کنیم، اما باید بدانیم که استفاده از این فعل در نگارش فارسی به دو دلیل پیشنهاد نمی‌شود:
1) در جایگاه فعل اسنادی می‌توان از «است» استفاده کرد و نیازی به‌جایگزین کردن آن با می‌باشد نداریم.
2) فعل از مصدر است به زبان معیار نزدیک‌تر است درحالی‌که فعل از مصدر «باشیدن» در میان مردم رایج نیست و در گفتگوی روزانه از آن استفاده نمی‌کنند.
همچنین در درست نویسی محتوای فارسی استفاده از فعل‌هایی نظیر «نمودن»، «گشتن»، «گردیدن» و «ساختن» به جهت جلوگیری از استفاده بیش‌ازاندازه فعل‌های اسنادی مثل استن ، کردن ، شدن در گذشته رایج بوده، اما با گذر زمان استفاده از این دسته از افعال کمتر شده و دیگر میان مردم رایج نیست به همین دلیل استفاده از این فعل‌ها در متن ، آن را تبدیل به یک متن فوق ادبی و خسته‌کننده، که فهمیدنش برای مخاطب سخت است می‌کند.
البته فعل‌های یادشده اگر در معنا و جایگاه اصلی خودشان به کار روند بسیار به‌جا و گویا خواهند بود، مثلا بهتر است از «گشتن» به معنای «تغییر وضعیت» استفاده کرد. «نمودن» به‌جای «نشان دادن» یا «به نظر آمدن»، و از «ساختن» به معنای «درست کردن» استفاده کنیم.
همچنین به‌جای استفاده از فعل «گشتن» فعل «شدن» را به شما پیشنهاد می دهیم به این دلیل که به زبان معیار نزدیک تر است و بیشتر در گفتگوهای روزانه استفاده می‌شود.
فاصله و نیم‌فاصله در محتوای فارسی
در ادامه به بررسی یکی دیگر از اشتباهات رایج افراد در نگارش محتوای فارسی یعنی رعایت فاصله و نیم‌فاصله می‌پردازیم:
نیم‌فاصله یک فضا بین دو واحدِ یک کلمه است که از به هم پیوستن حروف جلوگیری می‌کند، استفاده از نیم‌فاصله هم دلایل فنی دارد هم دلایل نگارشی، در نگارش از نیم‌فاصله استفاده می‌کنیم تا متوجه شویم آنچه که در رو به روی ما قرار دارد یک واحد معنایی است و دو کلمه محسوب نمی‌شود، دلیل فنی آن به این موضوع مربوط می‌شود که اگر در سیستم‌های کامپیوتری و یا گوشی به‌جای نیم‌فاصله از فاصله استفاده کنید برنامه‌ای که با آن تایپ می‌کنید یک کلمه که از دو بخش تشکیل‌شده باشد را دو کلمه محسوب می‌کند و به همین دلیل ممکن است نیمی از کلمه در انتهای خط و نیمه دیگر کلمه در ابتدای خط بعدی قرار بگیرد.
موارد استفاده از نیم‌فاصله
قبل از شروع باید به این نکته بپردازیم که اگر وجود و عدم وجود نیم‌فاصله تغییری در ساختار کلمه ایجاد نکرد نیازی به استفاده از آن نیست، به‌طور مثال در کلمه “آبشارها” اگرچه که بین آبشار و ها نیم‌فاصله وجود دارد اما نوشتن و یا ننوشتن آن در شکل ظاهری کلمه تفاوتی ایجاد نمی‌کند بنابراین نیم‌فاصله نمی‌گذاریم.
- فعل‌های پیشوندی: این گروه از فعل‌ها از یک پیشوند و یک فعل ساده تشکیل شده‌اند و با اضافه شدن پیشوند معنای فعل کاملا فرق می‌کند مانند گشتن و بازگشتن که در آن «گشتن» به معنای چرخ زدن و «بازگشتن» به معنای از جایی که الان هستیم به‌جایی که قبلا بودیم برویم، است. این فعل‌ها وقتی صرف می‌شوند با فاصله عادی ولی در حالت مصدری با نیم‌فاصله نوشته می‌شوند.
- فعل‌هایی که پسوند دارند: به‌عنوان نمونه می‌توان به شناسه فعل‌ها اشاره کرد که بین فعل و شناسه آن از نیم‌فاصله استفاده می‌شود به‌طور مثال: آمده‌ام، خوانده‌اند و …
- افعال مرکب: در زبان فارسی با ترکیب شدن دو کلمه می‌توان یک فعل مرکب به دست آورد که معنای کاملا متفاوتی با هریک از دو جزء تشکیل‌دهنده آن فعل دارند و بین آن‌ها از نیم‌فاصله یا فاصله مجازی استفاده می‌شود، مثلا: کارکرده، کوشش‌کردن، غذاخوردن و …
- کلماتی که با پیشوند و پسوند ساخته می‌شوند: در ادبیات فارسی گروهی از کلمات نیز با پیشوند و پسوند ساخته می‌شوند که به کلمات مشتق یا مرکب و یا مشتق-مرکب معروف هستند، به‌طور مثال: باهوش، چهارپایه، تختخواب و …
- شکل حال یا گذشته استمراری افعال: که با اضافه شدن «می» به فعل ساده ساخته می‌شود مانند: می‌رود، می‌گویند، می‌سوزد و …
- وقتی «این» و «آن» در قبل از یک اسم به معنای اشاره می‌آیند به‌طور مثال: آن کتاب، این خانه و …
- در استفاده از «ی» کنار یک کلمه دیگر به منظور ربط دادن دو کلمه، مانند: مدرسه‌ی سختگیر
- ترکیب‌های عطفی: وقتی به کمک «و» دو کلمه به پیوند می‌خورند و معنای مجازی، کنایی، یا استعاری تازه ای به آن کلمات بدهد: خواب‌وخیال، زدوبند و …
- ترکیب اسم و حرف به خصوص نشانه‌های جمع همانند کتاب‌ها، لیوان‌ها، به قدری، بی‌دلیل و …
نکته مهمی که در نگارش محتوای فارسی همیشه باید به یاد داشته باشید این است که حرف اضافه «را» هیچ‌وقت نباید به کلمه قبل از خودش بچسبد چه با نیم‌فاصله و چه بدون فاصله.
نحوه اعمال نیم فاصله در سیستم عامل های مختلف
به خاطر سپردن موارد بالا و استفاده از آن‌ها در نوشتن دستی محتوا ساده است، اما امروزه در عصر تکنولوژی باید بتوانیم از این ویژگی در دستگاه‌های دیجیتال نیز استفاده کنیم در ادامه به نحوه کار گذاشتن نیم‌فاصله در هر یک از دستگاه‌های کامپیوتر یا لپ‌تاپ، اندروید، iOS می‌پردازیم:
- در کامپیوتر و نرم افزار قدرتمند ورد و اکسل برای استفاده از نیم‌فاصله چندین راه وجود دارد که ساده‌ترین آن فشار دادن همزمان کلید ctrl و – در بالای کیبورد است درصورتی‌که شما کیبورد فارسی را روی سیستمتان نصب کرده باشید با استفاده از کلید Space و enter می‌توانید نیم‌فاصله را ایجاد کنید.
- در سیستم‌عامل اندروید برای گذاشتن نیم‌فاصله می‌توانید به‌راحتی از آیکونی که در کنار دکمه Space گذاشته‌شده و به‌صورت یک خط که در کناره‌های آن فلش وجود دارد است، استفاده کنید.
- در سیستم‌عامل IOS هم به همین ترتیب می‌توانید از آیکونی که در کنار Space کار گذاشته‌شده است استفاده کنید.
- در سیستم عامل مک نیز می‌توانید نیم فاصله را از طریق فشردن کلیدهای Command + B اعمال کنید.
نکات پایانی در زمینه درست نویسی محتوای فارسی
علاوه بر درست‌نویسی در محتوای فارسی، به کار بردن صحیح نیم‌فاصله و دیگر قواعد زبان فارسی در نتایج جستجوی موتورهای جستجو نیز کمک می‌کند، چراکه مخاطبانتان با جستجوی کلمه درست مطابق دستورهای نگارشی می‌تواند به سایت شما و محتوای شما دست یابد.
- نکته دیگری که بهتر است آن را در نگارش فارسی رعایت کنیم استفاده نکردن از ترکیب‌های عربی در متن است، خیلی‌ها معتقد هستند با به کار بردن این کلمات در محتوا خود می‌توانند به غنی‌تر شدن متن خود کمک بکنند درحالی‌که با این کار فقط میان مخاطب و متنشان فاصله می‌اندازند، درنهایت می‌توانند این ترکیب‌ها را با حروف اضافه فارسی استفاده کنند مثلا به‌جای علی‌رغم بهتر است به‌رغم استفاده شود.
- یکی دیگر از موارد که باید به آن اشاره‌کنیم و با استفاده از آن به حرفه‌ای‌تر شدن متنمان کمک می‌کنیم حذف فعل به قرینه است به معنای اینکه فعل مشترك چند جمله معطوف به یکدیگر را فقط در جمله آخر بیاوریم، با این کار از حشو جلوگیری می‌کنیم و متنمان در نظر مخاطب بسیار حرفه‌ای و با دقت به نظر می‌رسد. نکته‌ای که باید به آن دقت داشته باشیم این است که فعل‌ها باید چه از نظر زمان و چه از نظر شخص کاملا باهم تطابق داشته باشند.
- نکته مهم بعدی و آخر استفاده صحیح از فعل‌های مجهول است، یعنی در جمله‌هایی که کننده کار یا فاعل معلوم است نباید از فعل مجهول استفاده کرد و در صورت استفاده از آن محتوای ما بسیار نادرست جلوه می‌کند، که همین باعث بی‌ارزش شناخته شدن از طرف مخاطب می‌شود.
قطعا نکات مربوط به نگارش صحیح زبان فارسی در محتوای فارسی بسیار گسترده‌تر از چیزی است که ما به آن اشاره کردیم و ما فقط توانستیم گوشه‌ای از این مطالب را پوشش دهیم بااین‌حال امیدواریم این متن به درست‌نویسی شما در کمکی کرده باشد و مفید واقع‌شده باشد.